Refraktometr: czym jest i jakie ma zastosowanie

Testowanie płynu chłodniczego i właściwości różnego rodzaju cieczy wymaga wykonania pomiaru stosownym narzędziem. Refraktometr powinien więc być częścią wyposażenia wielu przedsiębiorstw, ale i przydomowych garaży. Warto zatem bliżej poznać to urządzenie i zrozumieć zasady jego funkcjonowania.

Co to jest refraktometr?

Refraktomierz, refractometr, refraktometer czy nawet refractometer. Bardzo różnie nazywa się to stosunkowo proste i niewielkie urządzenie. Najkrócej rzecz biorąc, refraktometr służy do pomiaru właściwości dowolnej cieczy poprzez stopień załamania światła. Dzięki temu refraktometr bywa często stosowany w warsztatach samochodowych, gdzie testuje się nim właściwości nie tyle płynu chłodniczego, co również akumulatora (poziom elektrolitu), a także płynu do spryskiwaczy. Chodzi w dużej mierze o to, aby sprawdzić, jak dana ciecz w zbiorniku reaguje na niskie temperatury, w rezultacie czego można uniknąć problemów z zamarzaniem.

Zasady działania

Refraktomierz posiada zewnętrzny czujnik, który umożliwia badania fizykochemiczne cieczy. To tak naprawdę szklany pryzmat, na który nakłada się niewielką ilość substancji, jaką chce się sprawdzić. Kiedy już nałożymy próbkę, trzeba skierować urządzenie w stronę światła słonecznego. Zgromadzona na powierzchni pryzmatu ciecz zostanie zmierzona według specjalnej skali, która znajduje się wewnątrz okularu (wizjera). Indeks refrakcji RI czy gęstość płynu to uniwersalne jednostki fizyczne, które wykorzystuje się do pomiaru i na ich podstawie określana jest temperatura zamarzania substancji.

Przydatność takich pomiarów jest wręcz nieoceniona. Pozwala zweryfikować faktyczną jakość płynów, które znajdują się w samochodzie. Jeśli refraktometr wskaże, iż mają bardzo słabą odporność na niską temperaturę, należy je wymienić na coś lepszego. Niestety producenci tanich chemikaliów często dostępnych na stacjach paliw nie zawsze podają wiarygodne informacje na temat ich właściwości. Wielu kierowców ma z tego powodu problemy, kiedy w ich okolicy pojawiają się pierwsze mrozy.

Jak skalibrować refraktometr?

Zanim w ogóle zacznie się pracę z refraktometrem, trzeba go wpierw skalibrować. To istotne, aby sprzęt był dostosowany do temperatury pomieszczenia, w którym będzie się dokonywać badania współczynnika załamania światła. Jeśli urządzenie nie zostanie skalibrowane, owe pomiary mogą być po prostu niewiarygodne.

Kalibracja refraktometru jest bardzo prosta. Wymaga jednak kilku kropel wody destylowanej lub specjalnego olejku. Za pomocą pipety (zawsze jest dostarczona wraz z urządzeniem) trzeba nabrać wodę i umieścić ją na zewnętrznym czujniku, czyli pryzmacie. Następnie zabezpiecza się próbkę naniesioną na czujnik obecną przykrywką. Co ważne, na pryzmacie nie powinny się znaleźć pęcherzyki powietrza, i będzie lepiej, ilość substancja kalibracyjna zostanie rozprowadzona równomiernie na całej powierzchni czujnika.

W wizjerze refraktometru jest specjalna skala, na której w tej chwili wskaźnik powinien być na poziomie zerowym, często oznaczonym jako waterline. Jeśli tak nie jest, za sprawą kalibratora (również dostarczany w zestawie) ustawia się właściwy poziom. Warto przy okazji zauważyć, że temperatura referencyjna urządzenia wynosi 20 st. Celsjusza. Sprzęt posiada też automatyczną kompensacją temperatury (ATC), która funkcjonuje przy temp. od 10 do 30 stopni.

Czy refraktometr to dobry pomysł na prezent?

W rzeczy samej. Jeśli ma się wśród bliskich miłośnika motoryzacji, dobrej jakości refraktometr może okazać się prezentem i trafionym, i przydatnym w codziennym zastosowaniu. Nie jest bowiem niczym nadzwyczajnym, że posiadacze samochodów i motocykli, czy nawet – a może zwłaszcza? – pojazdów ciężarowych lubią mieć pod ręką praktyczne narzędzia. Dobry refraktomierz sprawdzi się w czasie dłuższej trasy albo rutynowej kontroli stanu maszyny na własnym podwórku. Koszt urządzenia to niewiele więcej niż 150 złotych, tak więc nie jest to bolesny wydatek. Zwłaszcza w porównaniu z tym, ile kosztują inne sprzęty w motoryzacji. Jeśli zatem chce się sprawić przyjemność garażowemu majsterkowiczowi, sprzęt do pomiarów różnego rodzaju płynów to jak najbardziej ciekawy pomysł na prezent. Urządzenie to nawet nie 20 centymetrów długości, a jego waga też jest niewielka. W łatwy sposób można je zapakować.

Zastosowanie poza motoryzacją

Oprócz motoryzacji refraktometry są stosowane praktycznie w każdej dziedzinie. W przemyśle spożywczym na przykład wykorzystuje się je do zbadania zawartości soli. W przemyśle farmaceutycznym zaś dzięki niemu jest możliwa identyfikacja związków chemicznych niezliczonych wręcz substancji. Podobnie można powiedzieć o laboratoriach naukowych, gdzie dokonuje się weryfikacji składu mikrocząsteczek chociażby w wodzie morskiej. Również w medycynie refraktometr ma swoje zastosowanie w przypadku badań fizykochemicznych, gdy występuje potrzeba dokonania odczytu z moczu pacjenta. W swym zastosowaniu refraktometr jest zatem dosyć wszechstronny.

Fot.: materiał prasowy Klienta.